شرح
جزیره کیش یکی از جزیره‌های خلیج فارس و از توابع بخش کیش، شهرستان بندر لنگه در استان هرمزگان و از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است. در گذشته، این جزیره را به نام «قیس» می‌خواندند. شکل این جزیره بیضی‌مانند است و در ۱۲ کیلومتری کرانهٔ شیبکوه جای گرفته است. این جزیره سالانه یک میلیون نفر گردشگر را به خود جذب می‌کند و از این نظر یکی از مناطق گردشگرپذیر ایران است.
تاریخچه کیش :
از تاریخچه کیش در زمان قبل از اسلام اطلاعات کامل و دقیقی در دست نیست. تنها منبع قابل اعتنا در این زمینه نوشته‌های “نیارخوس” دریاسالار یونانی است که در سال ۳۲۵ پیش از میلاد به فرمان اسکندر مامور شد تا سفری اکتشافی را در سواحل دریای عمان و خلیج فارس انجام دهد. نوشته‌های نیارخوس بر آن دلالت دارد که وی جزیره کیش یا “اراراکتا” را در قرن چهارم پیش از میلاد مورد بازدید قرار داده است. مشخصات ارائه شده وی با مشخصات جزیره کیش مطابقت دارد. به طوری که نیارخوس می‌نویسد در این جزیره بوستان‌ها و نخلستان‌های فراوانی وجود داشته است.
در دوره هخامنشیان، کیش مرکز عمده صید مروارید بین‌النهرین و هندوستان بود و بازرگانان بزرگ دنیا به این جزیره رفت و آمد داشتند. دوران عظمت و شکوفایی تاریخ کیش از قرن چهارم هجری، پس از وقوع زلزله در سیراف آغاز شد. پس از آن که بندر سیراف از رونق افتاد توران شاه به کمک حکام محلی بنی‌قیصر در این جزیره بندرگاهی ایجاد کرد و به عمران و آبادانی آن همت گماشت و کیش را به مرکز عمده بازرگانی خلیج‌فارس تبدیل نمود.
در دوره اتابکان فارس اهمیت کیش به حدی بود که والی خلیج‌فارس در این جزیره سکونت داشت و برتمام جزایر خلیج‌فارس و دریای عمان حکومت می‌کرد. طبق نوشته های سیاحان و تاریخ نویسان، در این دوره درآمد کیش بابت عشریه کشتی‌های تجاری مبالغ بسیار قابل توجهی بوده است.
از شواهد و قراین چنین پیداست که در عصر غزنویان، سلجوقیان، خوارزمشاهیان و مغول جزیره کیش در اوج شکوفایی و رونق و مرکز بازرگانی خلیج‌فارس بوده است. مورخینی نظیر قزوینی، فضل‌الله بن‌عبدالله شیرازی، ابن بطوطه و حمدالله مستوفی که در این دوره از کیش دیدن کرده‌اند همگی از عظمت، آبادانی و زیبایی کیش سخن گفته‌اند. بنابر نوشته‌های مورخین، نام کیش در دوره ایخانیان مغول پیوسته با اسامی ولایات معتبری چون بغداد، شیراز، بحرین و هندوستان آورده می‌شده و پیوسته پیشوند دولتخانه قبل از عنوان کیش ذکر می‌شده است. علاوه بر این، ویرانه‌های به جا مانده از شهر حریره در قسمت شمال جزیره نیز از عظمت جزیره کیش در آن دوران حکایت می‌کند.
جمعیت، فرهنگ و آداب و رسوم :
جمعیت جزیره کیش، طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۰، برابر با ۲۴۸۱۹ نفر بوده است که عمدتاً در شهر کیش ساکن هستند.
جزیره کیش همچون دیگر جزایر و بنادر خلیج فارس، از گذشته های دور تاکنون در معرض تماس با حوزه وسیعی از فرهنگهای جهان بوده است. از سوی دیگر جزیره کیش به تنهایی چند گروه بومی نژادی ، زبانی و مذهبی را در خود جای داده است. این گروه ها در عین حال که در طول تاریخ با یکدیگر زندگی مسالمت آمیزی داشته اند و از نظر فرهنگی بسیار به هم نزدیک شده اند، اما هر یک از آنها همچنان بخش های مهمی از فرهنگ ویژه خود را حفظ کرده اند.
آداب و رسوم مردم خلیج فارس، به خاطر مجاورت با دریا و تماس با داخل فلات ایران ، با آداب و رسوم سایر نقاط ایران شباهت کمی دارد. از جمله این آداب و رسوم انواع رقص هایی است که ظاهراً برای درمان بعضی بادها و درمان بیماری ها مفید است. ظاهراً عقاید مربوط به بادهای زار از طریق اتیوپی (حبشه) در سرزمین های اسلامی راه یافته است و عقاید مشابه آنچه در ایران وجود دارد، در مصر ، عربستان و عمان نیز تحت عنوان «زار» دیده می شود.
غذاهای محلی مردم کیش نیز شامل انواع “قلیه”، “مضروبه”، “هریسه” و “مچبوس” است که اغلب با ماهی تهیه می شوند.
همچنین بومیان جزیره از نژادهای دراویدی، نوردیک، سامی و سیاهپوست بوده و به زبانهای فارسی و عربی صحبت می کنند.
اقتصاد :
در سال ۱۳۴۹ این جزیره مورد بازدید هیأت های کارشناسی قرار گرفت و با توجه به ویژگی های طبیعی، سواحل زیبای مرجانی، آب های زلال پیرامون جزیره و بالاخره موقعیت استراتژیکی مناسب آن به عنوان مرکز بین المللی توریستی انتخاب شد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۶۱ جزیره کیش به عنوان نخستین منطقه آزاد کشور برگزیده شد. انتخاب کیش به عنوان منطقه آزاد و برخورداری سرمایه گذاران از معافیت های گمرکی و دیگر قوانین حاکم بر مناطق آزاد، این جزیره را به منطقه ای جذاب برای فعالیت های اقتصادی بدل کرده است. جهانگردی و بازرگانی مهمترین فعالیت های جزیره کیش را تشکیل می دهند. کیش با برخورداری از ۱۵ بازار کوچک و بزرگ، حدود ۷ هزار و ۵۰۰ تخت اقامتی در هتل ها و انواع امکانات تفریحی، سالانه پذیرای حدود یک میلیون مسافر ایرانی و خارجی است. فعالیت های صنعتی نیز در شهرک های صنعتی جزیره کیش انجام می گیرند.
همچنین بیشتر بومیان دارای شغلهای سنتی، ماهی گیری، دام داری، دریانوردی و بازرگانی هستند.
البته مردم کیش در گذشته بیشتر به صید مروارید مشغول بودند.
موقعیت جغرافیایی کیش :
جزیره کیش با مساحت تقریبی ۹۱ کیلومترمربع و شکل کلی تقریباً بیضی، در ربع اول راستای سواحل ۱۳۵۹ کیلومتری جنوب ایران در دهانه ی خلیج فارس و تقریباً در نزدیک بخش پایانی این آبراه در محدوده تنگه هرمز واقع است. این جزیره بین مختصات جغرافیایی ۵۳ درجه و ۵۳ دقیقه تا ۵۴ درجه و ۴ دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ و ۲۶ درجه و ۲۹دقیقه تا ۲۶ درجه و ۳۵ دقیقه عرض شمالی واقع شده است، و در جهت ساحل غربی – به ساحل شرقی (فاصله ی مجتمع مرجان تا میدان هور) ، ۴۵.۱۵ کیلومتر طول دارد. همچنین بیشترین عرض جزیره در راستای ساحل جنوبی به ساحل شمالی (فاصله ی بندرگاه گمرک تافانوس دریائی) ۵.۷ کیلومتر است. سطح جزیره فاقد توپوگرافی ویژه مانند پدیده کوه و حتی تپه مرتفع است. بیشترین شیب جزیره کیش از شمال فرودگاه به طرف ساحل (هتل شایان) است.
ویژگی های اقلیمی و آب و هوایی :
جزیره کیش داراى آب و هواى گرم و مرطوب است. درجه حرارت هوا به‌طور متوسط ۲۷ درجه سانتى‌گراد است و در کمتر موردى از حداکثر ۳۲ درجه سانتى‌گراد تجاوز مى‌کند. حداقل برودت در جزیره هیچگاه از ۳ درجه سانتى‌گراد آن هم در روزهاى معدودى از زمستان، پائین‌تر نمى‌رود. درحالى که هوا خنک‌تر شده و میزان رطوبت کاهش مى‌یابد، آب دریا همچنان گرم است.
مطالعات نشان مى‌دهد که گرمى هوا از اوایل مهر ماه رو به کاهش مى‌گذارد و تا اردیبهشت ماه وضعیت آب و هوائى بسیار مطلوبى به‌وجود مى‌آید. از آن پس گرماى محیط رو به فزونى مى‌گذارد و تا آخر تابستان به تدریج به حد نصاب‌هاى بالائى مى‌رسد، که استفاده از امکانات برودتى مدرن را اجتناب‌ناپذیر مى‌کند.
پوشش گیاهی :
میانگین دمای سالانه جزیره کیش ۶.۲۶ درجه سانتی گراد است. از اواسط آبان تا اواسط اردیبهشت، دمای هوا از اعتدال نسبی بسیار خوبی برخوردار است.
جزیره کیش یکی از سرسبزترین جزایر خلیج فارس است و در دو دهه اخیر بیش از ۱۰۰۰ هکتار از زمین های جزیره جنگل کاری شده است. گونه های عمده درختی کیش عبارتند از: کهور ایرانی و پاکستانی، آکاسیا، کنار، لور، نخل و اوکالیپتوس.
حیات وحش :
جزیره کیش به دلیل بسته بودن آن دارای جامعه زیستی محدود است. با این حال گونه هایی از پستانداران در جزیره زندگی می کنند که مهمترین آن ها آهوی ایرانی است. علاوه بر این پرندگان کیش و آبزیان پیرامون جزیره از تنوع خوبی برخوردارند.
انواع ماهی های خوراکی و ماهی های تزئینی زیبا و رنگارنگ، عروس های دریایی، صدف ها، حلزون ها، شقایق ها، نرم تنان، اسفنج ها، مرجان ها و … در آب های پیرامون جزیره یافت می شوند.
جاذبه‌های سفر به کیش :
جزیره کیش در قرن های پیشین آن طور که به نظر می رسد یک مرکز تجمع بیشتر نداشته و در سایر نقاط تنها آبادى‌هاى کوچکى وجود داشته است. بقایاى شهر قدیمى کیش در اواسط کرانه شمالى جزیره در همان محلى که مورخان بدان اشاره کرده‌اند قرار دارد.
آثار این شهر در حال حاضر به‌صورت پشته‌هاى بزرگى مرکب از بناهاى سنگى با ملات ساروج و گچ مشاهده مى‌شود و وسعت آثار، حدود سه کیلومتر در یک کیلومتر است. بناها از قلوه سنگ‌هاى شنى ساخته شده، روى بعضى از دیوارها پوشش گچى دیده مى‌شود. ارتفاع بعضى از ساختمان‌ها به بیش از ۶ متر مى‌رسد که دال بر وجود طبقات متعدد است. با توجه به مصالح و سبک معمارى بنا احتمال دارد این آثار مربوط به اواخر دوره ساسانى و اوایل دوره اسلامى باشد.
جاذبه های سازه ای و تاریخی :
– کشتی یونانی
– شهر زیرزمینی کاریز
– آب انبارهای سنتی
– جاده جهان
– منطقه جنگلی و نخلستان‌های کیش
– روستاهای باغو و آهوان
و …
جاذبه های گردشگری :
– پارک های ساحلی مرجان، سیمرغ، مرد ماهیگیر و …
– آکواریوم، حیات در دریا و غواصی
– نمایشگاه خزندگان و مجموعه موجودات تاکسیدرمی شده
– پایاب کیش
– باغ راه ایرانی
– گذرهای طبیعت، هنرمندان و …
– پارک دلفینها و باغ پرندگان
– بانجی جامپینگ و پروازهای تفریحی
– شهربازی، پارک آبی، اسکله، جت اسکی، کیبل اسکی
– اسب سواری
و …
بازارها و اماکن خرید :
– بازار پردیس
– مرکز تجاری کیش
– بازار مرجان
– بازار صفین
– بازار مریم
– بازار مروارید
– مرکز خرید زیتون
– بازار زیتون
– بازار ونوس
– بازار پارس خلیج
و …
رستوران ها و کافی شاپ ها :
– رستوران شب های کیش
– رستوران پدیده شاندیز
– رستوران شاندیز صفدری
و ..
